kwitnienie - Rośliny cytrusowe w Polsce

Możliwe przyczyny

Cytrusy potrafią obficie owocować w doniczce, jednak czasem roślina po prostu nie zakwita. Inna kwitnie, ale nie utrzymuje owoców. Dlaczego cytrus nie owocuje?

Jest kilka możliwych odpowiedzi na pytanie „dlaczego cytrus nie kwitnie/nie owocuje? ̎:

jest wyhodowany z nasiona
intensywnie rośnie
nie był zimowany w chłodzie
jest zbyt mocno cięty
rośnie w zbyt ciemnym miejscu
zawiązki owoców opadły z powodu stresu.

Omówmy po kolei te sytuacje.

1. Cytrus nie owocuje, bo jest wyhodowany z nasiona

Jeżeli Twoja roślina nie jest siewką lub miała już kwiaty, przejdź do kolejnego punktu.

Cytrusy, które wyrosły z nasion, całą energię skupiają na wzroście. Nie kwitną, ponieważ są w fazie młodocianej. Dopiero po osiągnięciu dorosłości będą mogły wydać kwiaty i owoce.

Cytrus nie owocuje? Możliwe, że jest siewką.

Cytrus z nasiona całą energię koncentruje na wzroście. Zakwitnie dopiero po osiągnięciu dorosłości.

Czas oczekiwania na zakwitnięcie siewki w dobrych warunkach może wynosić kilka lub kilkanaście lat i zależy w dużej mierze od gatunku i odmiany oraz od formy prowadzenia drzewka. Jeżeli chcemy, żeby cytrus z nasiona szybciej zaowocował, nie powinniśmy skracać długich pędów.

Kiedy zakwitnie cytrus z pestki?

2. Cytrus nie owocuje, bo intensywnie rośnie

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że wzrost i kwitnienie to przeciwstawne zjawiska. Kiedy cytrus intensywnie rośnie, nie jest skłonny do kwitnienia i owocowania.

Kwiaty rzadko pojawiają się na silnych, pionowych pędach. Owocowaniu znacznie bardziej sprzyja rozkrzewiona korona z licznymi, drobnymi gałązkami.

Szczepiony cytrus lub sadzonka ukorzeniona z dorosłego drzewka to szlachetny materiał. Teoretycznie taka roślina może od razu kwitnąć i produkować owoce. W praktyce tylko niektóre cytrusy mogą owocować jako małe sadzonki¹. Wiele odmian na początku silnie rośnie, ale odbija się to na braku kwitnienia lub zrzucaniu wszystkich zawiązanych owoców. W takiej sytuacji na owocowanie można liczyć po wystarczającym rozkrzewieniu się sadzonki.

Silny wzrost i jednocześnie słabe owocowanie mogą też powodować: zbyt duża donica, przenawożenie azotem, bardzo energiczna podkładka, silne cięcie (o którym więcej w kolejnym punkcie).

Podłoże i przesadzanie

Nawożenie

Szczepienie cytrusów

3. Cytrus nie owocuje, bo jest nadmiernie przycinany

Umiarkowane przycinanie zbyt długich pędów może pomóc uformować gęstą koronę, co po pewnym czasie przełoży się na bogatsze kwitnienie i owocowanie. Jednak zbyt mocne cięcie przynosi odwrotny skutek: prowokuje silny wzrost i jednocześnie hamuje kwitnienie.

Silne przycięcie cytrusa wywołuje wzrost, ale jednocześnie hamuje kwitnienie.

Dlatego, jeżeli chcemy w danym roku uzyskać kwiaty i owoce, nie powinniśmy zbyt mocno przycinać cytrusa. Nie usuwajmy za jednym razem więcej niż 30-40% korony drzewka. Możemy wyciąć lub skrócić długie, nierozgałęzione pędy, ale unikajmy niepotrzebnego usuwania drobnych, rozkrzewionych gałązek – to na nich mogą pojawić się kwiaty.

Przycinanie cytrusów

4. Cytrus nie owocuje, bo nie jest zimowany w chłodzie

U wielu cytrusów na kwitnienie wpływają pozytywnie niskie temperatury.² Gatunki, które naturalnie kwitną tylko raz do roku, na wiosnę (m.in. mandarynka, klementynka, tangelo, pomarańcza), potrzebują zimowania w chłodzie. Jeżeli spędzą zimę w ciepłym mieszkaniu, to na wiosnę mogą słabo kwitnąć lub wypuścić tylko liście.

Cytrusy czasami wypuszczają pąki kwiatowe będąc jeszcze na zimowisku.

Natomiast gatunki, które naturalnie kwitną wiele razy do roku, mogą owocować nawet bez zimowania w obniżonej temperaturze. To na przykład cytron, limonka, limetta, cytryna, czy hybrydy kumkwata: kalamondyna, limekwat (limonella) i inne. Mimo wszystko zimowy odpoczynek jest dla nich korzystny.

Zimowanie cytrusów

Co ciekawe, kumkwat ma inny mechanizm kwitnienia: wytwarza pąki kwiatowe pod wpływem wysokich temperatur. Dlatego naturalnie u kumkwata kwiaty pojawiają się dopiero w lecie, kiedy jest ciepło. Jeżeli kumkwat nie ma owoców, to możliwe, że lato było dla niego zbyt chłodne.

5. Cytrus nie owocuje, bo ma za mało światła

Cytrus rosnący w zbyt ciemnym miejscu ma często duże, ciemnozielone liście i długie pędy. Korona jest mało rozkrzewiona i często wybujała. Roślina nie chce kwitnąć i owocować.

Cytrusy dobrze rosną w jasnym miejscu. Stanowisko nie musi być silnie nasłonecznione, ale roślina powinna mieć dostęp do światła przez cały dzień. W takich warunkach drzewka są zdrowsze, obficiej kwitną i owocują.

Gdzie ustawić cytrusa?

6. Cytrus zrzucił zawiązki owoców z powodu stresu

Na koniec omówmy trochę inną sytuację, niż opisane do tej pory. Załóżmy, że drzewko cytrusowe było w dobrym stanie, zakwitło i zawiązało owoce. Jednak w pewnym momencie jego stan się pogorszył i rosnące owoce opadły.

Cytrusy przeważnie zawiązują więcej owoców, niż są w stanie utrzymać i część z nich naturalnie opada – nie jest to nic niepokojącego. Jednak w sytuacji stresowej może dojść do zrzucenia nawet tych owoców, które roślina mogła by utrzymać. Przesuszenie, wysoka temperatura, przesadzanie w czasie kwitnienia, nagła zmiana warunków i inne czynniki stresowe mogą sprawić, że drzewko cytrusowe odrzuci młode owoce.

Po takiej sytuacji roślina może powtórzyć kwitnienie lub może już powtórnie nie zaowocować w danym roku. Cytrusy w trakcie kwitnienia i zawiązywania owoców są wrażliwe na stres, dlatego warto szczególnie o nie dbać w tym okresie.

Jak przyspieszyć kwitnienie?

Najważniejsza jest po prostu dobra opieka. W prawidłowych warunkach roślina powinna zakwitnąć i utrzymać owoce, kiedy będzie gotowa. Jeżeli jednak nie dzieje się to pomimo właściwej pielęgnacji, polecam upewnić się, czy źródłem problemu nie jest któraś z sytuacji opisanych powyżej.

Na koniec przedstawiam listę trików, które mogą zadziałać, jeżeli wszystkie inne metody zawiodły.

Przesuszenie
Ograniczamy podlewanie przez okres kilku tygodni, następnie rozpoczynamy intensywne nawadnianie. Ta metoda może spowodować kwitnienie, jednak trzeba pilnować, żeby nie zaszkodzić roślinie. Można ją zastosować tylko wtedy, kiedy cytrus nie rośnie.

Przyginanie pędów
To kolejny sposób na przyspieszenie kwitnienia. Jednocześnie formujemy atrakcyjną koronę drzewka.

Obrączkowanie
Obrączkowanie polega na usunięciu pierścienia kory z gałęzi lub pnia drzewka. Ta inwazyjna metoda może zmusić roślinę do wydania kwiatów, jednak nie jest zalecana początkującym.

Zastosowanie regulatorów wzrostu
Substancja o nazwie paclobutrazol może być stosowana w celu zmiany pokroju i przyspieszenia kwitnienia u cytrusów. Należy jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ nieodpowiednio stosowane środki chemiczne mogą zaszkodzić zarówno człowiekowi, jak i roślinom.

Jeżeli roślina cytrusowa jest szlachetna, to w końcu powinniśmy doczekać się owoców. Czasem wystarczy zmienić warunki, żeby zaczęła kwitnąć i owocować. W innych przypadkach trzeba po prostu uzbroić się w cierpliwość.

Jeżeli jesteś członkiem grupy i nie możesz ustalić, dlaczego cytrus nie owocuje – napisz, może uda się pomóc. 🙂

Ile trzeba czekać na owoce?

Cytrus z pestki, czyli siewka, w pierwszych latach całą energię skupia na wzroście. Produkuje liście, ale nie kwitnie. Jest w stanie młodocianym. W naszych warunkach na pierwsze kwitnienie i owocowanie cytrusa z nasiona trzeba czekać zależnie od gatunku kilka, kilkakilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat, a roślina nadmiernie przycinana może nie zakwitnąć nigdy.

W dalszej części artykułu więcej o teorii liczby węzłów, a także o tym, które gatunki cytrusów owocują z nasiona szybciej od innych.

cytrus z nasiona w pierwszych latach wydaje tylko liście

Teoria liczby węzłów

Przeprowadzone badania sugerują, że cytrusy z nasion mogą zakwitnąć po osiągnięciu pewnej liczby węzłów na pędzie¹. Można więc przypuścić, że roślina wyhodowana z pestki musi osiągnąć pewną wysokość, a ściślej: ilość węzłów na danym pędzie, aby mogła kwitnąć i owocować. Na tych założeniach opiera się teoria liczby węzłów.

Najważniejsze założenia teorii liczby węzłów:

Węzły liczy się w linii prostej od podstawy rośliny do wierzchołka danego pędu.
Węzeł to odcinek pędu, na którym wyrasta liść. Przy węźle znajduje się też pąk boczny, często w towarzystwie ciernia. Każdy węzeł „pamięta” swój numer, niezależnie czy jest to numer 2, 20 czy 200.
Każda siewka ma określoną liczbę węzłów potrzebną do osiągnięcia dorosłości, liczba ta wynosi kilkadziesiąt lub kilkaset węzłów i w dużej mierze zależy od gatunku/odmiany cytrusa.
Jeżeli siewka jest rozgałęziona, to każdy pęd będzie miał inną liczbę węzłów na szczycie. Zakwitnąć mogą tylko te pędy, które osiągnęły już określony numer. Pozostałe będą nadal w stanie młodocianym.
Dojrzałe pędy można rozpoznać po krótszych cierniach w porównaniu do pędów niedojrzałych i po większej skłonności do krzewienia się. Dojrzałość jest osiągana stopniowo.

Węzły liczy się w linii prostej od podstawy rośliny do wierzchołka pędu.

Zgodnie z tymi założeniami przycinanie siewek nie jest wskazane, bo w ten sposób odcina się część węzłów i tym samym opóźnia kwitnienie. Jeżeli siewka robi się za wysoka, zdecydowanie lepszą opcją jest przeszczepienie pędu z najwyższą liczbą węzłów na podkładkę, albo ukorzenienie go i wyprowadzenie z niego nowego drzewka.

Sprawa wymaga dalszych badań

Mechanizmy, które wpływają na kwitnienie cytrusów z nasion, mogą być bardziej skomplikowane. Teoria liczby węzłów może być pewnym uproszczeniem i nie wszystkie jej założenia muszą być słuszne. Wiele w tym temacie pozostaje do odkrycia.

Wiele zależy od gatunku

Warto wspomnieć, że u niektórych gatunków cytrusów faza młodociana trwa krócej, niż u innych. I tak kumkwat z nasiona może zakwitnąć w warunkach domowych już po kilku latach. Równie szybko owocuje limonka meksykańska (ang. Key lime). Także australijskiej finger limie (lub jej hybrydom) przypisuje się zdolność szybkiego wchodzenia w owocowanie, choć w przypadku tego gatunku sprawa wymaga potwierdzenia.

Warto sadzić kumkwata i jego hybrydy z nasion. Mamy realną szansę doczekać się kwiatów już po kilku latach.

Natomiast cytrusy takie jak cytryna i mandarynka posadzone z nasiona mają średni czas wchodzenia w dorosłość, na owoce będzie więc trzeba czekać co najmniej kilka lub kilkanaście lat. Najdłużej jednak trwa to w przypadku grejpfruta i pompeli, u których kwitnienie następuje wyjątkowo późno. W warunkach domowych na zakwitnięcie grejpfruta z pestki można czekać kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat lub można nie doczekać się go wcale.

Jak uzyskać owoce szybciej?

Sadzonka cytryny Skierniewickiej może owocować praktycznie od razu, bo została pobrana z dorosłej rośliny.

Jeżeli chcemy uzyskać owoce szybko, skupmy się na uprawie sadzonek, które zostały pobrane z już dorosłej rośliny. Takie sadzonki – ukorzenione lub zaszczepione – będą kwitnąć i owocować o wiele szybciej. Możemy również samodzielnie zaszczepić siewkę. Lub po prostu zapewnić naszemu cytrusowi z pestki jak najlepsze warunki, tak żeby rósł szybko i jak najszybciej mógł osiągnąć dorosłość.