Tag: cytrusy z nasion

Wpisy na blogu związane z cytrusami z nasion.

Czy limonka ma pestki?

Data wpisu 31 marca 2021

Owoce bez nasion

W owocach cytryny, mandarynki, czy grejpfruta często można znaleźć pestki. Jednak owoce limonki kupione w sklepie są praktycznie beznasienne. Dlaczego tak jest i czy można znaleźć limonkę z pestkami? Co może wyrosnąć z nasiona limonki?

Limonki ze sklepu – jaka to odmiana?

Na półkach sklepowych w Polsce dostępna jest tylko jedna odmiana limonki – lima perska (ang. Persian lime, nazywana też limonką Tahiti lub Bearss). Tak się składa, że jej owoce prawie nigdy nie mają nasion.¹ Jednak sporadycznie można trafić na pestkę – jeżeli komuś się to uda, to ma szczęście!

Co wyrośnie z nasion limonki perskiej?

Przytoczę wyniki pewnego eksperymentu, który został przeprowadzony w latach 50. i 60. ubiegłego wieku w USA. Aby zdobyć pestki limonki perskiej, ręcznie przeszukano olbrzymią ilość miąższu z owoców. Znaleziono 250 nasion. Po wysianiu wyrosły różnorodne rośliny, z których część trafiła później do gruntu i po jakimś czasie zaowocowała. Wydały bardzo różne owoce – niektóre z nich przypominały małą limonkę, a inne: cytrona, cytrynę, pomarańczę, grejpfruta, słodką limę, limekwata i jeszcze inne cytrusy. Tylko dwie rośliny powtórzyły cechy limonki perskiej.² Można z tego wywnioskować, że znakomita większość siewek była hybrydami limonki z innymi cytrusami.

Odpowiadając na pytanie „co wyrośnie z nasion limonki perskiej?” – trudno powiedzieć, ale prawie na pewno będzie to roślina inna, niż limonka perska.

Skąd wziąć nasiona limonki?

W przeciwieństwie do limonki perskiej, większość odmian limy zawiązuje nasiona. Tak więc znajdziemy pestki na przykład w owocach limonki meksykańskiej (ang. Mexican lime, Key lime). Jest dosyć duża szansa, że wyrośnie z nich roślina podobna do oryginału.
Poza tym hybrydy limonki z kumkwatem, czyli limekwaty, mają nasiona. Także Citrus hystrix, nazywany limą kaffir, zawiera pestki.

owoc limekwata Eustis (tzw. limonella Lara)

Limekwat Eustis (sprzedawany też jako limonella Lara) zawiera nasiona. Możemy je posadzić.

Druga możliwość to kupowanie w sklepie owoców limonki perskiej tak długo, aż znajdzie się nasiono. Warto je posadzić, bo może z niego wyrosnąć ciekawa roślina – tak, jak w eksperymencie opisanym wyżej. Dla osób próbujących swoich sił jako hodowcy to dobra szansa na znalezienie nowej, interesującej hybrydy cytrusa.

Jak wyhodować limonkę z pestki?

Pestki limonki można posadzić tak samo, jak nasiona innych cytrusów. Dowiedz się więcej o wysiewie nasion i pielęgnacji siewek: Cytrusy z nasion.

Limonka ma wymagania podobne do cytryny i cytronu: dobrze czuje się w ciepłych warunkach. Najlepiej będzie rosła w środowisku o podwyższonej wilgotności powietrza. W ciągu sezonu może rosnąć w domu lub przebywać na zewnątrz, ale należy chronić ją przed przymrozkami i mrozem.

Jeżeli chcielibyśmy, żeby roślina szybko zaowocowała, to posadźmy nasiona limonki meksykańskiej. Ten cytrus może zakwitnąć już po kilku latach uprawy z nasiona. Pamiętajmy też, że sadząc cytrusy z nasion nie zawsze możemy przewidzieć, jaką roślinę wyhodujemy.

Siewka limonki perskiej

Kiedyś udało mi się trafić na żywotne nasiono w owocu limonki ze sklepu. Wyrosła z niego dekoracyjna roślina o błyszczących i bardzo aromatycznych liściach. Niestety roślina była bardzo wrażliwa na mróz i przemarzła podczas zimowania.

Podsumowanie

Kupując w sklepie cytryny, mandarynki lub grejpfruty, dosyć często znajdujemy w nich pestki. Możliwe, że ktoś zastanawiał się, dlaczego w przypadku limonek sytuacja jest inna.

Wbrew pozorom znalezienie pestki w limonce nie jest niemożliwe, szczególnie jeżeli zdobędziemy owoc innej odmiany, niż limonka perska. Z nasiona może wyrosnąć dekoracyjna i ciekawa roślina, którą będzie można trzymać w domu lub w ciepłym okresie wystawić na świeże powietrze.

Zobacz więcej:

Jak rozpoznać cytrusa bez owoców?

Data wpisu 20 stycznia 2021

Które cechy pomogą w identyfikacji?

Rośliny cytrusowe bez owoców mogą wyglądać podobnie. Jeżeli mamy do czynienia z rośliną wyhodowaną z nasiona lub nieowocującym drzewkiem, identyfikacja może nie być prosta. Jak więc rozpoznać cytrusa: cytrynę, mandarynkę, pomarańczę, grejpfruta lub jeszcze inny gatunek, jeżeli widzimy tylko liście i pędy?

Liście cytrusów składają się z właściwego liścia i z oskrzydlonego ogonka nazywanego petiolą. Po zgnieceniu często mają charakterystyczny zapach. Wygląd i aromat liści zależą w dużej mierze od gatunku i odmiany cytrusa.
Młode pędy cytrusów mogą mieć barwę czerwoną albo być zawsze zielone.¹ Czerwone zabarwienie przyrostów jest warunkowane genetycznie, jednak ta cecha nie zawsze się ujawnia. Cytrusy rosnące w mieszkaniu przeważnie mają zielone pędy i białe kwiaty, niezależnie od gatunku.

Oprócz tego niektóre gatunki cytrusów mają unikalne cechy: charakterystyczny kształt liści, wygląd pędów, pokrój lub inne właściwości, po których możemy je od razu rozpoznać.

Jak rozpoznać cytrusa?

Aby rozpoznać cytrusa z pestki lub drzewko bez owoców, trzeba więc popatrzeć na:

kształt i zapach liści
kolor młodych przyrostów
oraz poszukać cech charakterystycznych danej rośliny.

W kolejnej części artykułu opisuję w dużym skrócie wygląd i cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków cytrusów. Znając te informacje, łatwiej będzie je zidentyfikować.

Identyfikacja cytrusów

Cytryna, limonka, cytron

Choć kształt liści cytryny może się różnić w zależności od odmiany, to możemy ją rozpoznać po dosyć dużych, owalnych lub lekko spiczastych liściach, często o ząbkowanych brzegach. Petiola jest krótka. Liście po roztarciu mogą mieć przyjemny, cytrynowy zapach.

Liście cytryny Zagara Bianca. — Liście cytryny Zagara Bianca

Cytrynowo mogą też pachnieć liście cytronu, czy limonki. Liście cytronu są podobne do cytryny, ale większe i bardziej wydłużone. Natomiast liście limonki są drobniejsze, często z szerszą petiolą.

Młode pędy większości odmian cytryny i cytronu w sprzyjających warunkach mogą być purpurowe, a kwiaty różowe. U limonki ta barwa jest delikatniejsza.

Mandarynka, pomarańcza, grejpfrut i pomelo

Mandarynkę rozpoznamy po przeważnie drobnych, podłużnych liściach o spiczastym zakończeniu. U pomarańczy liście są większe, a petiola nieco szersza. Liście grejpfruta i pomelo (pompeli) mają jeszcze dłuższe i szersze ogonki liściowe, w dodatku gałązki pompeli mogą być omszone. Hybrydy mandarynki z pomarańczą (tangor) i z grejpfrutem (tangelo) często przypominają mandarynkę bardziej, niż drugiego rodzica.
Liście mandarynki i pomarańczy nigdy nie pachną cytrynowo. Nie spotkałem się również z grejpfrutem lub pomelo o takim zapachu. Aromat ich liści może być słabszy lub mocniejszy, od delikatnego i słodkiego po ostry, kojarzący się z przyprawami.
Młode pędy mandarynki, pomarańczy, grejpfruta i pomelo niezależnie od warunków są zawsze zielone, a kwiaty białe. To ważna cecha, po której możemy rozpoznać te cytrusy lub rozróżnić je od innych gatunków. Na przykład cytrus wyglądający podobnie do mandarynki, ale o różowych kwiatach, nie może być mandarynką. To prawdopodobnie limetta Rangpur, hybryda mandarynki i cytronu.

Kumkwat i hybrydy

Kumkwat ma wąskie i przeważnie podłużne liście. Są ciemnozielone, błyszczące i twardsze, niż u większości cytrusów.
Zapach liści jest dosyć ostry, charakterystyczny dla kumkwata. Młode pędy są zawsze zielone, a kwiaty białe.
Liczne hybrydy kumkwata z innymi cytrusami mają cechy obojga rodziców i często są z nimi mylone. Na przykład kalamondyna (mieszaniec mandarynki i kumkwata) jest często mylona z mandarynką. Limekwat (hybryda z limonką) bywa uznawany za miniaturową cytrynę.

Cytrusy z grupy papeda

Papeda to osobna grupa gatunków w licznej rodzinie cytrusów. Należy tu na przykład ciepłolubna lima kaffir, a także mrozoodporne gatunki ichang oraz yuzu. Cechą wspólną tych roślin jest duża i szeroka petiola.
Liście limy kaffir są zaokrąglone, mają wyraźny i przyjemny aromat (z tego powodu są używane jako przyprawa). Liście ichanga mają bardziej spiczaste zakończenie, brak u nich wyraźnego zapachu.
Młode gałązki u papedy są często purpurowe, a kwiaty różowe. Pędy mogą być cierniste, szczególnie u yuzu.

Cytrusy australijskie

Cytrusy australijskie to rośliny, które dawniej były określane jako Microcitrus i Eremocitrus, a obecnie są zaliczane do rodzaju Citrus. Większość gatunków ma bardzo drobne liście, które u siewek mogą mieć inny kształt, niż u dorosłych okazów. Młode pędy i kwiaty mogą być zabarwione antocyjanami.
Liście finger limy (Citrus australasica) są bardzo drobne, a pędy cierniste. Mikrocytrus papuana (Citrus wintersii) ma wąskie, błyszczące liście. Eremocytrus (Citrus glauca) ma wąskie, skórzaste, srebrzystozielone liście.
Hybrydy z cytrusami australijskimi często bardziej przypominają cytrusa australijskiego, niż drugi gatunek rodzicielski. Na przykład faustrime (hybryda finger limy z limekwatem) bywa mylona właśnie z finger limą, a ich definitywne rozróżnienie jest możliwe dopiero po porównaniu owoców.

Eremocytrus liście — Finger lima (siewka)

Pomarańcza trójlistkowa i hybrydy

Najbardziej charakterystyczną cechą pomarańczy trójlistkowej, oprócz silnych cierni, są właśnie potrójne liście. Choć nie mają wyraźnego zapachu, to ze względu na unikalny kształt nie da się ich pomylić z liśćmi innych gatunków cytrusów.
Jak jednak odróżnić pomarańczę trifoliatę od jej hybryd i chimer (cytranga, citrandarin, citrumelo i inne)? To trudniejsze zadanie, ponieważ większość mieszańców trifoliaty ma również potrójne liście. Na hybrydę mogą wskazywać liście większe lub o innym kształcie, niż u pomarańczy trójlistkowej. Część liści może być pojedynczych lub mieć mieszaną formę.
Młode pędy trifoliaty i jej hybryd mogą być delikatnie zabarwione antocyjanami.

Podsumowanie

Rozpoznanie rośliny cytrusowej jest najprostsze, kiedy widzimy jej owoce. Czasem jednak cytrus po prostu nie owocuje. Wtedy też możemy spróbować odgadnąć jego gatunek.

W tym artykule skupiłem się na cechach, które pomagają w identyfikacji cytrusów bez owoców. Starałem się jednak nie podawać dokładnych wymiarów liści, cierni, grubości pędów itd. – ponieważ te wskazania mogą się różnić w zależności od warunków, wieku rośliny, a także od poszczególnej odmiany. Chciałem raczej zarysować cechy i wygląd poszczególnych gatunków cytrusów, tak by łatwiej było je rozpoznać.

Kiedy nie uda się rozpoznać cytrusa

Czasem identyfikacja cytrusa nie jest prosta. Niektóre odmiany nawet popularnych gatunków mają nietypowy wygląd, który nie pasuje do „klucza”. Istnieje też wiele hybryd, które mają cechy kilku różnych cytrusów. Nie o wszystkim udało się tu napisać. Dlatego polecam przeczytać więcej o poszczególnych gatunkach:

Cytryna, Limonka, cytron

Cytrusy australijskie

Ichang

Pomarańcza Trójlistkowa i hybrydy

Jeżeli jesteś członkiem grupy i chcesz zidentyfikować cytrusa – napisz, może uda się pomóc. 🙂

Kiedy zakwitnie cytrus z pestki?

Data wpisu 7 stycznia 2021

Ile trzeba czekać na owoce?

Cytrus z pestki, czyli siewka, w pierwszych latach całą energię skupia na wzroście. Produkuje liście, ale nie kwitnie. Jest w stanie młodocianym. W naszych warunkach na pierwsze kwitnienie i owocowanie cytrusa z nasiona trzeba czekać zależnie od gatunku kilka, kilkakilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat, a roślina nadmiernie przycinana może nie zakwitnąć nigdy.

W dalszej części artykułu więcej o teorii liczby węzłów, a także o tym, które gatunki cytrusów owocują z nasiona szybciej od innych.

cytrus z nasiona w pierwszych latach wydaje tylko liście

Teoria liczby węzłów

Przeprowadzone badania sugerują, że cytrusy z nasion mogą zakwitnąć po osiągnięciu pewnej liczby węzłów na pędzie¹. Można więc przypuścić, że roślina wyhodowana z pestki musi osiągnąć pewną wysokość, a ściślej: ilość węzłów na danym pędzie, aby mogła kwitnąć i owocować. Na tych założeniach opiera się teoria liczby węzłów.

Najważniejsze założenia teorii liczby węzłów:

Węzły liczy się w linii prostej od podstawy rośliny do wierzchołka danego pędu.
Węzeł to odcinek pędu, na którym wyrasta liść. Przy węźle znajduje się też pąk boczny, często w towarzystwie ciernia. Każdy węzeł „pamięta” swój numer, niezależnie czy jest to numer 2, 20 czy 200.
Każda siewka ma określoną liczbę węzłów potrzebną do osiągnięcia dorosłości, liczba ta wynosi kilkadziesiąt lub kilkaset węzłów i w dużej mierze zależy od gatunku/odmiany cytrusa.
Jeżeli siewka jest rozgałęziona, to każdy pęd będzie miał inną liczbę węzłów na szczycie. Zakwitnąć mogą tylko te pędy, które osiągnęły już określony numer. Pozostałe będą nadal w stanie młodocianym.
Dojrzałe pędy można rozpoznać po krótszych cierniach w porównaniu do pędów niedojrzałych i po większej skłonności do krzewienia się. Dojrzałość jest osiągana stopniowo.

Węzły liczy się w linii prostej od podstawy rośliny do wierzchołka pędu.

Zgodnie z tymi założeniami przycinanie siewek nie jest wskazane, bo w ten sposób odcina się część węzłów i tym samym opóźnia kwitnienie. Jeżeli siewka robi się za wysoka, zdecydowanie lepszą opcją jest przeszczepienie pędu z najwyższą liczbą węzłów na podkładkę, albo ukorzenienie go i wyprowadzenie z niego nowego drzewka.

Sprawa wymaga dalszych badań

Mechanizmy, które wpływają na kwitnienie cytrusów z nasion, mogą być bardziej skomplikowane. Teoria liczby węzłów może być pewnym uproszczeniem i nie wszystkie jej założenia muszą być słuszne. Wiele w tym temacie pozostaje do odkrycia.

Wiele zależy od gatunku

Warto wspomnieć, że u niektórych gatunków cytrusów faza młodociana trwa krócej, niż u innych. I tak kumkwat z nasiona może zakwitnąć w warunkach domowych już po kilku latach. Równie szybko owocuje limonka meksykańska (ang. Key lime). Także australijskiej finger limie (lub jej hybrydom) przypisuje się zdolność szybkiego wchodzenia w owocowanie, choć w przypadku tego gatunku sprawa wymaga potwierdzenia.

Warto sadzić kumkwata i jego hybrydy z nasion. Mamy realną szansę doczekać się kwiatów już po kilku latach.

Natomiast cytrusy takie jak cytryna i mandarynka posadzone z nasiona mają średni czas wchodzenia w dorosłość, na owoce będzie więc trzeba czekać co najmniej kilka lub kilkanaście lat. Najdłużej jednak trwa to w przypadku grejpfruta i pompeli, u których kwitnienie następuje wyjątkowo późno. W warunkach domowych na zakwitnięcie grejpfruta z pestki można czekać kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat lub można nie doczekać się go wcale.

Jak uzyskać owoce szybciej?

Sadzonka cytryny Skierniewickiej może owocować praktycznie od razu, bo została pobrana z dorosłej rośliny.

Jeżeli chcemy uzyskać owoce szybko, skupmy się na uprawie sadzonek, które zostały pobrane z już dorosłej rośliny. Takie sadzonki – ukorzenione lub zaszczepione – będą kwitnąć i owocować o wiele szybciej. Możemy również samodzielnie zaszczepić siewkę. Lub po prostu zapewnić naszemu cytrusowi z pestki jak najlepsze warunki, tak żeby rósł szybko i jak najszybciej mógł osiągnąć dorosłość.

Co wyrośnie z pestki cytrusa?

Data wpisu 24 listopada 2020

Pozornie proste pytanie

Czy z pestki cytryny zawsze wyrasta drzewko cytrynowe? O to samo można zapytać, jeżeli sadzi się nasiono mandarynki, grejpfruta, czy jakiegokolwiek innego gatunku. Wiele osób zastanawia się, co wyrośnie z pestki cytrusa? Jaka jest szansa, że uzyskamy roślinę podobną do oryginału?

Wpis powstał jako rozwinięcie tego artykułu. Odpowiadam tu na pozornie proste pytanie: co może wyrosnąć z nasiona cytrusa?

Powstawanie nasion

Żeby zacząć odpowiadać na pytanie, warto najpierw przypomnieć, że nasiona powstają w wyniku zapylenia kwiatu pyłkiem własnym lub pochodzącym z innej rośliny. Każde nasiono zawiera zarodek, czyli nową roślinę, która jest unikalnym połączeniem obojga rodziców. Zarodek może być też klonem rośliny matecznej, ale o tym za chwilę.

Zapylenie własnym pyłkiem – co wyrośnie z pestki?

Na przykładzie. Jeżeli kwiat cytryny zostanie zapylony pyłkiem cytryny, to z nasion z takiego owocu wyrosną… drzewka cytrynowe. Nie wyrośnie jednak las identycznych roślin, a raczej grupa mniej lub bardziej różnorodnych form cytryny. Jeżeli mamy szczęście, w ten sposób możemy wyhodować nową, wartościową odmianę danego gatunku cytrusa.

Zapylenie pyłkiem z innej rośliny cytrusowej – co wyrośnie z pestki?

Teraz inny przykład. Załóżmy, że kwiat cytryny został zapylony pyłkiem mandarynki. Co wyrośnie z takich nasion? Wyrosną hybrydy, czyli mieszańce. Również w tym przypadku możemy spodziewać się dużej różnorodności wśród takich siewek, jednak – co trzeba podkreślić – w przypadku hybrydyzacji otrzymujemy już nie drzewka cytrynowe, ani mandarynkowe, a całkiem nowy rodzaj cytrusa.

Dlaczego z jednego nasiona rosną dwie rośliny?

Cytrusy mają ciekawą zdolność wydawania dwóch lub kilku roślin z jednego nasiona.
Ale jak to możliwe, skoro każde nasiono powinno zawierać tylko jeden zarodek?

Z większości nasion tej mandarynki wyrosło po dwie lub więcej roślin.

Zjawisko wielozarodkowości zachodzi dzięki zdolności niektórych cytrusów do apomiksji – klonowania się z nasion.¹ Częstość występowania tego zjawiska różni się u poszczególnych odmian i gatunków i może obejmować od 0 do nawet 100% nasion.

Nasiona wielozarodkowe. Czy to, co wyrośnie z pestki, będzie klonem?

Jak powstają nasiona wielozarodkowe u cytrusów? Każde nasiono na początku zawiera jeden normalny zarodek zygotyczny, który powstał w wyniku zapylenia. W nasionie mogą jednak pojawić się dodatkowe zarodki nucelarne, które nie pochodzą z zapylenia, a są kopią rośliny matecznej. Z takiego nasiona po wykiełkowaniu może więc wyrosnąć: jedna roślina pochodząca z zapylenia i jedna lub kilka roślin, które są klonami matki. Często zarodek zygotyczny zostaje całkowicie zagłuszony i wtedy z nasiona wyrasta wyłącznie klon lub klony.

Wielozarodkowość na przykładzie

Załóżmy, że kwiat cytryny został zapylony pyłkiem pomarańczy trójlistkowej. Jednak ta odmiana cytryny ma dużą skłonność do apomiksji. Po posadzeniu obserwujemy, że z wielu nasion wyrosło po kilka roślin. Co więcej, większość kiełkujących roślin jest identycznych i wygląda na cytrynę. Tylko nieliczne siewki mają potrójne liście i różnią się między sobą.

W tym przykładzie większość uzyskanych siewek okazała się klonami rośliny matecznej, a tylko nieliczne to hybrydy. Z taką sytuacją często spotykają się hodowcy. Mimo dokonania kontrolowanych zapyleń, z nasion uzyskują same klony rośliny matecznej lub nie są w stanie odróżnić hybryd od klonów. Dlatego zjawisko apomiksji i związanej z nią wielozarodkowości nasion jest jedną z najpoważniejszych przeszkód w hodowli cytrusów.

O tym, które cytrusy nigdy nie klonują się z nasion, można przeczytać na stronie Hybrydyzacja cytrusów.

Co wyrośnie z pestki cytrusa? – Trzy możliwości.

Podsumowując, z nasiona z owocu cytrusowego może wyrosnąć:

ten sam gatunek i odmiana cytrusa
nowa odmiana tego gatunku cytrusa
całkiem nowy rodzaj cytrusa

Jeżeli zbieramy nasiona z własnego drzewka cytrusowego, a szczególnie jeśli zapylaliśmy kwiaty, możemy spodziewać się określonych rezultatów. Jednak w przypadku nasion z owocu kupionego w sklepie trudno przewidzieć, co z nich wyrośnie. Nie wiadomo przecież, czy na danej plantacji rośnie tylko jedna odmiana cytrusa, czy może są tam drzewa różnych odmian i gatunków, które wzajemnie się zapylają? Nie zawsze też wiemy, czy dana odmiana cytrusa ma zdolność do apomiksji i jak często wydaje apomiktyczne nasiona.

Bez wątpliwości jest jedno: z nasiona uzyskamy dekoracyjną roślinę, a z czasem drzewko cytrusowe, które będziemy mogli uprawiać w doniczce przez wiele lat.

Dowiedz się więcej:

jak prawidłowo sadzić nasiona cytrusów?
jak szybko rośnie cytrus z nasiona?
jak dbać o cytrusa z pestki?
ile czasu musi minąć do zakwitnięcia siewki?

Cytrusy z nasion

Kiedy zakwitnie cytrus z pestki?

Pytania

P: Czy cytrusy z nasion wielozarodkowych zakwitają szybciej?
O: Niestety, nic na to nie wskazuje. Siewka z nasiona wielozarodkowego musi przejść okres młodociany podobnie jak inne cytrusy z nasiona.

Dowiedz się więcej: Kiedy zakwitnie cytrus z pestki?