Jakie znamy cytrusy?
Cytrusy to grupa niewielkich drzew lub krzewów należących do rodzaju Citrus L. Pochodzą prawdopodobnie z Azji Południowo-Wschodniej. Do najbardziej znanych należą: cytryna, cytron, lima, mandarynka, pomarańcza słodka i gorzka, grejpfrut, pomelo, kumkwat. Jako ciekawostkę można dodać, że ten ostatni był jeszcze niedawno zaliczany do osobnego rodzaju Fortunella, jednak nowsze badania włączyły go do grupy roślin cytrusowych.
Z mniej znanych roślin należących również do cytrusów warto wspomnieć o grupie australijskiej reprezentowanej przez liczne gatunki, z których najbardziej znana jest chyba finger lima (Citrus australasica) o owocach podłużnych jak palec. Innym ciekawym cytrusem jest tajska lima kaffir (Citrus hystrix – na zdjęciu), którą uprawia się nie ze względu na owoce, ale dla niezwykle aromatycznych liści. Są one wykorzystywane na świeżo lub suszone jako przyprawa do wielu dań. Blisko spokrewniony z C. hystrix jest gatunek pochodzący z Chin – ichang (Citrus ichangensis). Jest on ceniony za swoją mrozoodporność, która dochodzi do −18 °C. Pod względem mrozoodporności przewyższa go jedynie pomarańcza trójlistkowa (odporna do −25 °C).
Interesujące są również cytrusy o czerwonej barwie owoców, którą zawdzięczają barwnikom – antocyjanom. Takią barwę miąższu mają m.in. pomarańcze krwiste i ich niektóre krzyżówki, w tym czerwone mandarynki (na zdjęciu mandarynka odm. Rubino Rosso) i pomelo Valentine. Czerwone zabarwienie owoców mają też niektóre odmiany finger limy.
Cytrus + cytrus = ?
Bogactwa form roślin cytrusowych dopełnia fakt, że mogą się one ze sobą wzajemnie mieszać (przez zapylenie). To daje wręcz nieograniczone możliwości łączenia cech tych roślin. Niektóre krzyżówki są bardzo stare, ale dopiero współcześni naukowcy za pomocą badań genetycznych odkrywają ich mieszańcowy charakter. Ustalono na przykład, że cytryna jest hybrydą cytrona i pomarańczy gorzkiej. Pomarańcza pochodzi z połączenia pompeli prawdopodobnie z mandarynką. Z kolei popularna limonka ma wśród przodków cytrona i dzikiego cytrusa o łacińskiej nazwie Citrus micrantha. Trudno powiedzieć, jaki udział w powstaniu tych krzyżówek miał człowiek.
Nowsze krzyżówki powstają za to często przy czynnym udziale człowieka. W XX wieku wytworzono w określonym celu wiele nowych mieszańców. Mandarynkę krzyżowano z większymi cytrusami, żeby uzyskać duże, łatwo obierające się owoce. Tak też powstało tangelo (krzyżówka mandarynki z grapefruitem lub pompelą) i tangor (mandarynka z pomarańczą). Z połączenia grapefruita z pompelą powstał soczysty i słodki Sweetie (tzw. grapefruit zielony). Wytworzono też hybrydy pomarańczy trójlistkowej z pomaranczą słodką – cytrangę i z grejpfruitem – citrumelo. Krzyżówki te odziedziczyły częściową mrozoodporność po trifoliacie, są wytrzymałe do ok. -15 st. C.
Cytrusy w doniczce
Dobrą wiadomością jest fakt, że rośliny cytrusowe w doniczce czują się dobrze. Jednak mimo tego, że każdy gatunek i odmiana mogą być uprawiane w pojemniku, przed zakupem konkretnego cytrusa warto dowiedzieć się więcej o jego cechach, jak siła wzrostu, i wymaganiach. Najważniejsze przy wyborze rośliny cytrusowej będą więc odpowiedzi na dwa pytania: ile miejsca możemy przeznaczyć na roślinę? oraz jakie warunki możemy jej zapewnić? Polecam zapoznać się z cechami poszczególnych gatunków cytrusów:
Cytrusowa pasja
Uprawa roślin cytrusowych może okazać się bardzo wciągającą pasją. Samodzielne wyhodowanie owoców cytryny, czy pomarańczy, w naszym klimacie wydaje się dużym wyzwaniem – jednak w rzeczywistości nie jest to takie trudne. Znając potrzeby cytrusów, możemy zapewnić im prawidłową opiekę i osiągnąć sukces w ich uprawie.
Mam nadzieję, że ta strona pomoże zrozumieć rośliny cytrusowe i rozwiązać problemy, na jakie napotykamy przy ich pielęgnacji. Przede wszystkim chciałbym zachęcić do sadzenia, uprawy tych roślin – wiem z własnego doświadczenia, że sprawia ona na prawdę dużą radość.
Administrator